هنگامی که به تاریخچه پر فراز و نشیب بازی‌های ویدئویی نگاه می‌کنیم، همواره آثاری به چشم می‌خورند که به منبع الهام آیندگان بدل گشته و راه را برای عناوین جدید‌تر هموار نموده‌اند. یکی از این آثار، عنوان سیستم شاک ۲ (System Shock 2) است که در سال ۱۹۹۹ منتشر شد. گرچه فروش آن کمتر از حد انتظار بود، اما با ارائه المان‌هایی انقلابی، الهام‌بخش آثار بسیاری در آینده، به ویژه مجموعه Bioshock گشته و همچنین به سرعت طرفداران خاص خود را جذب نمود. اکنون پس از گذشت ۲۵ سال، نسخه بهبود یافته این عنوان برای کنسول‌های نسل نهمی و پلتفرم PC منتشر شده است. اما آیا این ریمستر، موفق می‌شود تا ضمن جذب مخاطبین جدید، حس و حال نسخه اصلی را باری دیگر زنده کند؟ در ادامه با کریتیک‌لنز همراه باشید.

بازگشت کابوسی دیرینه

این نقد و بررسی بر اساس نسخه مخصوص منتقدین و پس از حدود ۲۵ ساعت تجربه روی پلتفرم PlayStation 5 انجام شده است.

جدال گوشت و فلز

داستان بازی System Shock 2، بازیکن را در نقش یک سرباز سایبرپانکی قرار می‌دهد که در پی اتفاقات مرموزی در سفینه‌ای موسوم به Von Braun، به بررسی این وقایع می‌پردازد. حافظه پروتاگونیست بازی، در هاله‌ای از ابهام است و بلافاصله پس از به هوش آمدن، متوجه می‌شود که دوستان و همکاران او، توسط یک ذهن کلونی که خود را The Many می‌نامد، تبدیل به موجوداتی مخوف به نام هایبرید‌ها (Hybrids) شده‌اند. در آن سوی میدان نبرد، هوش مصنوعی SHODAN، که خود را یک الهه می‌داند، باری دیگر بازگشته تا خرابی و ویرانی به بار آورد.

وقایع داستانی بازی، اغلب از طریق فایل‌های صوتی و دست‌نوشته های پراکنده شده در محیط بازی روایت می‌شود. شیوه روایتی که بدون شک در زمان خود نوآورانه بود. این شیوه داستان سرایی، با به‌کارگیری هوشمندانه المان‌های محیطی، به بازیکن اجازه می‌دهد تا تکه‌های گم‌شده پازل را در کنار یکدیگر بچیند و ذره‌ذره به واقعیت ماجرا پی ببرد. در نهایت، با پایانی به یاد ماندنی و شایسته، داستان مرموز و روایت بی‌نقص سیستم شاک ۲، بازیکن را به بهترین نحو ممکن درگیر می‌کند.

بقا در راهرو‌های تاریک

گیم‌پلی بازی System Shock 2: 25th Anniversary Remaster، تلفیقی بی‌نظیر از عناصر شوتر اول شخص، نقش آفرینی و بقا است که بدون شک در زمان خود انقلابی بود. این سبک و ترکیب برنده -که آن را می‌توان پدر آثاری همچون بایوشاک دانست- هنوز هم حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و پس از گذشت ۲۶ سال، همچنان بسیار سرگرم کننده و جذاب است. بازیکن در ابتدای بازی، یکی از ۳ کلاس نظامی را انتخاب می‌کند که هر کدام مزایا و معایب خود را دارا بوده و تا حدی به تغییر مسیر بازی منجر می‌شوند. سپس، بازیکن بایستی مهارت‌های خود را انتخاب کند که آن‌ها نیز، در قالب ماموریت‌های نظامی ظاهر می‌شوند، پس از انتخاب هر ماموریت و شنیده‌شدن چندین دیالوگ، مهارت‌های پروتاگونیست بازی مشخص شده و بازیکن وارد سفینه Von Braun می‌شود. مهارت‌های آغازین بازی، یک سبک بازی کاملا منحصر به فرد را ایجاد می‌کنند که البته در ادامه با ارتقای سایر مهارت‌ها قابل تغییر است. تنوع در شخصی‌سازی کلاس و سبک بازی، نه تنها جذابیت آن را دو چندان کرده، بلکه تکرار پذیری این عنوان را نیز افزایش داده‌ است.

اما بد نیست دقیق‌تر به عناصر نقش‌آفرینی بازی System Shock 2 بپردازیم. آزاد سازی و ارتقا مهارت‌ها، با استفاده از آیتم‌هایی موسوم به ماژول‌های سایبری (Cyber Modules) انجام می‌پذیرد. این آیتم‌های ارزشمند، در گوشه و کنار راهرو‌های تاریک یافت می‌شوند و گاهی نیز پس از اتمام ماموریت‌ها به بازیکن اعطا می‌گردند. مهارت‌های نیز بازی به ۴ دسته کلی تقسیم می‌گردند. دسته اول، آمار اصلی مانند قدرت (Strength)، استقامت (Endurance)، چابکی (Agility) و غیره، که امروزه نیز در آثار مشابه به همان شکل دیده می‌شوند. دسته دوم، شامل مهارت‌های ثانویه، مانند هک کردن (Hacking)، تعمیر کردن (Repairing)، شخصی‌سازی سلاح‌ها (Modify) و چندین مهارت دیگر است. دسته سوم، قابلیت‌های مختلف Psionics است، که در اصل مانند جادو در آثار فانتزی عمل می‌کنند. در نهایت، دسته چهارم و آخر نیز سطح سلاح‌های مختلف را بالا می‌برد، چرا که از طرفی برخی سلاح‌ها دارای حداقل سطح مورد نیاز برای استفاده هستند و همچنین بالاتر رفتن سطح نیز منجر به افزایش تخریب خروجی سلاح می‌شود. کسب این مهارات از اهمیت بسیاری برخوردار است، در نتیجه گشت و گذار در اتاق‌های تاریک و خوف‌ناک سفینه Von Braun، در جستجوی ماژول‌های سایبری، به امری لذت‌بخش و ارزشمند بدل می‌گردد. بدین شکل، System Shock 2 یک سیستم نقش‌آفرینی بی‌نقص و متنوع را ایجاد می‌نماید، سیستمی تمام و کمال که هنوز هم با تغییرات جزئی در بسیاری از آثار یافت می‌شود.

مبارزات در بازی System Shock 2: 25th Anniversary Remaster، سخت و بی‌رحمانه هستند. حتی در آسان‌ترین درجه سختی، مبارزات چالش‌برانگیز خواهند بود. بازیکن در ابتدا با یک سلاح گرم به ملاقات اولین دشمنان می‌رود، اما به سرعت، سلاح‌های متنوع و زیادی در دسترس بازیکن قرار می‌گیرند و ضمن تنوع بخشیدن به مبارزات نفس‌گیر بازی، تا حد زیادی از سختی مبارزات می‌کاهند. تنوع سلاح‌ها و قدرت‌های Psionic در این اثر مثال زدنی است. چنین گوناگونی نه تنها در زمان خود بی‌نظیر بود، بلکه هنوز هم حیرت‌انگیز است.

اما به دومین عنصر تشکیل دهنده ترکیب برنده سبک این عنوان، یعنی بقا می‌رسیم. مهمات بسیار کمیاب هستند بایستی به درستی استفاده شوند. از طرفی آیتم‌های مختلف از جمله کمک‌های اولیه نیز به ندرت یافت می‌شوند. بنابراین رویارویی با دشمنان بایستی با دقت انجام پذیرد. از طرفی سلاح‌ها پس از استفاده به سرعت خراب می‌شوند و نیازمند تعمیر هستند. این مکانیک نیز لایه‌ای جدید به سیستم مدیریت منابع بازی می‌افزاید و محدودیت فضا در حمل آیتم‌ها، بازیکن را وادار می کند تا با دقت تمام در مورد اینکه چه آیتم‌هایی را حمل کند تصمیم بگیرد. در نهایت، باید خاطرنشان کرد که این اثر از ذخیره‌سازی خودکار بهره‌مند نیست، موضوعی که به تنهایی سختی بازی را دو چندان می‌کند؛ گرچه در تمام مراحل ایستگاه‌هایی وجود دارند که در صورت از پای در آمدن بازیکن، او را احیا می‌نمایند. تمامی این موارد با تعادل تمام در کنار هم قرار گرفته‌اند و پای المان بقا را نیز به این اثر باز کرده است.

طراحی مراحل بازی بی‌نظیر است. سفینه Von Braun یک هزارتوی نامتناهی و در هم تندیده است، هزارتویی متنوع که در خود اسرار بی‌شماری گنجانده است. نقشه بازی شاید در نگاه اول ساده به نظر برسد، اما با جست و جوی بیشتر، راه‌های مخفی یافت می‌شوند که منابع مختلفی را در خود جای داده‌اند. گرچه این اثر از کوئست مارکر‌ها استفاده نمی‌کند، اما به واسطه طراحی مراحل یکپارچه بازی، مخاطب با جست و جو در محیط به آسانی ماموریت خود را پیدا می‌کند.

نسخه بهبود یافته سیستم شاک ۲ یعنی System Shock 2: 25th Anniversary Remaster با ارتقا‌ها و بهبود‌های متعددی همراه است، اما این تغییرات اغلب به وجهه بصری بازی محدود می‌شوند. گرچه گیم‌پلی این عنوان عالی و کم‌نقص است، اما هرچه باشد با گذشت ۲۶ سال از عرضه آن، برخی مکانیک‌های گیم‌پلی تاریخ مصرفشان گذشته و تا حدی منزجر‌کننده، به ویژه برای بازیکنان جوان‌تر، خواهند بود. کنترل‌های بازی، به خصوص با استفاده از کنترلر و روی کنسول‌ها، همچنان سخت و گمراه کننده هستند. بازیکن برای باز کردن نقشه، بایستی راه بسیار طولانی را طی کند و چندین دکمه مختلف را بفشارد. انتخاب و استفاده از آیتم‌ها در منوی Inventory بازی، سخت و گمراه کننده است و در نهایت رابط کاربری شلوغ بازی نیز وضعیت را بدتر می‌کند.

جابجایی و پارکور بازی نیز به شدت سخت و طاقت‌فرسا است و در این رابطه هیچ‌گونه تغییری برای بهبود آن به ویژه حین استفاده از کنترلر در این نسخه انجام نشده است.

عدم وجود کوئست مارکر‌ها کاملا قابل تحمل است و همانطور که بیان شد، با جست و جو در محیط بازیکن به سادگی راه خود را پیدا می‌کند. اما همچنان برخی ماموریت‌ها که درخواست یافتن چندین آیتم را دارند، سخت و طاقت‌فرسا می‌گردند. از طرفی، System Shock 2: Remaster در رابطه با دور انداختن آیتم‌ها هیچ محدودیتی قائل نمی‌شود. در نتیجه، بازیکن ممکن است به اشتباه آیتم یک ماموریت را نابود سازد. در این صورت، به علت نبود ذخیره‌سازی خودکار، بازیکن شاید حتی وادار به شروع دوباره بازی شود!

چنین ایراداتی با توجه به کهن‌سالی این عنوان، کاملا قابل قبول هستند، اما وجود آن‌ها در نسخه ریمستر شده آزار دهنده است. به ویژه اگر مخاطبین تجربه‌ای از آثار قدیمی‌تر نداشته باشند.

شکوفایی دوباره میراثی قدیمی

عنوان سیستم شاک ۲، در زمان عرضه‌اش در سال ۱۹۹۹، یک پیشرو به لحاظ گرافیکی به شمار می‌آمد. اکنون نسخه بهبود یافته آن، با بهبود‌های وسیع در زمینه گرافیکی، تلاش نموده تا این شاهکار دیرینه را احیا کند. گرچه این ریمستر در زمینه بهبود‌های گیم‌پلی چندان درخشان واقع نشده، اما در زمینه گرافیکی، تغییرات خیره‌کننده‌ای را به همراه داشته است. در این نسخه، بافت‌ها ضمن حفظ اصالت خود، به کیفیت بی‌نظیری دست یافته‌اند. مدل‌های شخصیت‌ها نیز به مراتب بهتر شده و افکت‌های بصری پیشرفت چشم‌گیری داشته‌اند. همچنین رزولوشن کلی بازی نیز افزایش یافته است؛ System Shock 2: 25th Anniversary Remaster با تغییر نسبت تصویر از 4:3 به 16:9 و افزایش رزولوشن و نرخ فریم به 4K و شصت فریم بر ثانیه، تجربه این شاهکار قدیمی را به استاندارد‌های امروزی نزدیک‌تر کرده است.

نویز وحشت در دل سکوت

طراحی صدا نقشی حیاتی در انتقال حس وحشت به بازیکن در عنوان System Shock 2 داشت. در نسخه بهبود‌یافته، تمام افکت‌های صوتی و دیالوگ‌ها با بالاترین کیفیت و به بهترین نحو ممکن در بازی گنجانده شده‌اند. هر صدای کوچک، هر ناله مبهم، صدای هر قدم موجودات مخوف در راهرو‌های تاریک، ترسی زیرپوستی را به بازیکن القا می‌کنند.

موسیقی این عنوان نیز عالی و کم‌نظیر است. موسیقی بازی با ترکیب ژانر‌های سایبرپانک، الکترونیک و آمبیانس تاریک (Dark Ambience)، به خوبی با اتمسفر بازی هماهنگ است و حس تنهایی، جنون و ناامیدی را منتقل می‌کند. صداگذاری معدود شخصیت‌های بازی، به ویژه آنتاگونیست به یاد ماندنی بازی، SHODAN نیز به عالی‌ترین شکل ممکن انجام پذیرفته است. صدای مصنوعی، خش‌دار و سرد SHODAN، در کنار دیالوگ‌های تامل برانگیز او، منجر به ایجاد یکی از به یاد ماندنی‌ترین شخصیت‌های منفی بازی‌های ویدئویی شده است.