بازی‌های استراتژی شاید بهترین راه ممکن برای بازتجربه دوره‌های مختلف تاریخی باشند. شما در این عناوین به عنوان حاکم منطقه یا سرزمینی ظاهر می‌شوید و می‌توانید در عین تجربه اتفاقات مهم تاریخی، نسخه مخصوص خودتان از آن دوره زمانی را هم خلق کنید و بدون اینکه معلم تاریخ‌ نمره‌‌تان را کم کند، فرانسه و انگلستان را تبدیل به متحدین شماره یک همدیگر بکنید و با ناپلئون مشغول فتح کل دنیا شوید. یکی از بسترهای تاریخی جذاب برای بازیکنان و البته بازی‌سازان، تاریخ غنی و پر از فراز و فرود امپراتوری روم بوده است. بازی Anno 117: Pax Romana نیز به عنوان اولین بازی از سری بازی‌های Anno که سراغ روم باستان رفته، تلاش کرده است که این بار نه یک امپراتوری، که بخش کوچکی از آن را با جزئیات فراوان در کنترل بازیکن قرار دهد تا ببیند که ترکیب آنو با روم چه آش دهن سوزی می‌شود. در ادامه نقد و بررسی بازی Anno 117: Pax Romana همراه کریتیک لنز باشید.

صلح رومی

این نقد و بررسی بر اساس نسخه مخصوص منتقدین، و پس از 35 ساعت تجربه بازی در پلتفرم PC انجام شده است.

بازی Anno 117: Pax Romana همانطور که از اسمش پیداست، در سال 117 و در دوران پکس رومانا یا همان صلح رومی جریان دارد، دوره‌ای که با نخستین امپراتور روم یعنی آگوستوس اکتاویان شروع شد و به دلیل ثبات نسبی و صلح بعد از ترور جولیوس سزار، به دوره پکس آگوستا هم معروف بود. بازی این پیش زمینه تاریخی را قرض می‌گیرد و در ادامه بیشتر به سمت تاریخ خیالی (History Fiction) حرکت می‌کند، جایی که عناصر تاریخی با واقعیت یکسان نیستند و زاییده ذهن نویسندگان اثر هستند. امپراتوری با نام لوسیوس آگوستوس حاکم روم است و تصمیم می‌گیرد که همسرش جولیا را به عنوان اولین امپراتور زن روم معرفی کند. با اینکه داستان نیت خوبی پشت این قضیه دارد، ولی خیلی زود شاهد شعارزدگی اثر می‌شویم و می‌توانیم متوجه شویم که قصه چندان هم چیز پرباری برای ارائه به مخاطب در چنته ندارد. شما به عنوان فرماندار جزیره‌ای در لاتیوم گمارده می‌شوید و وظیفه‌تان این است که صلح و ثبات رومی را در منطقه تحت اختیار خود به جریان بیندازید.

در این حین امپراتور هم با دستورات مختلف و پایان ناپذیری سرتان را درد می‌آورد که گه گاهی باعث می‌شوند از پست و مقامی که به دست آورده‌اید پشیمان شوید؛ دستوراتی مثل جمع کردن گل و ساختن کاشی و جابجایی پرده و آمادگی برای جشن تولد همسر امپراتور. بعد از مدت کوتاهی بازیکن به منطقه دیگری به نام آلبیون منتقل می‌شود که مردمش نه رومی، بلکه کِلت‌ هستند و بویی از آداب معاشرت رومیان نبرده‌اند. وظیفه شما رام کردن این مردم و حکمرانی بر آنهاست. داستان در نیمه دوم بهتر از نیمه ابتدایی ظاهر می‌شود و به جای گل آرایی مناظر، بیشتر مشغول اداره شهر و حضور در اتاق جنگ می‌شوید و پنل‌های مختلفی مثل دیپلماسی، جنگ، مذهب و دانش تاثیر بسیار بیشتری بر پیشبرد قصه و کلیت بازی می‌گذارند.

پایان کمپین اما ناامیدکننده‌ترین بخش داستانی بازی است و با یک جمع بندی بسیار کوتاه و غیرمسئولانه، شما را در دوراهی انتخاب دیپلماسی یا جنگ به عنوان راهبرد اصلی حکومت خود می‌گذارد و قصه فرماندار جوان رومی را به پایان می‌رساند. با توجه به اینکه دیگر بخش‌های بازی از کیفیت بالایی برخوردارند و واقعا ارزش چندین بار تجربه را دارند، شاید بتوان کمپین و داستان بازی را ضعیف‌ترین قسمت بازی Anno 117: Pax Romana دانست که خیلی جای بهتر شدن داشت. نکته دیگر این است که بازی در ابتدای کمپین به شما اجازه می‌دهد که از بین فرماندار زن و فرماندار مرد، یکی را انتخاب کنید که طبق ادعای بازی، هر کدام شخصیتی مجزا و خصوصیاتی متفاوت دارند، اما این موضوع در خود قصه به هیچ وجه نمود پیدا نمی‌کند و تنها تفاوت قابل توجه، صداپیشگی آنهاست!

لذت شهرسازی

اما جایی که بازی Anno 117 واقعا می‌درخشد، گیم‌پلی و مخصوصا توجه به جزئیات است. اگر از طرفداران بازی‌های استراتژی و علی الخصوص زیرژانر شهرسازی باشید، حتما از تاریخچه سری بازی Annoخبر دارید و می‌دانید که این عنوان چقدر برای علاقه‌مندان به این سبک اعتیادآور است. بازی Anno 117 نیز دقیقا روی همین نقطه قوت پافشاری می‌کند و نشان می‌دهد که هنوز هم از بهترین‌های ژانر است. بازی نقشه‌های مختلفی در برابر بازیکن قرار می‌دهد که هر یک متشکل از چندین جزیره مختلف هستند. هر جزیره منابع خاص خود را دارد و برای مثال، اگر بخواهید به کاشت درخت زیتون بپردازید تا مردم خودتان را با روح اصیل رومی آشنا کنید، باید جزیره‌ای پیدا کنید که زیتون در آنجا بار بدهد. همین موضوع را به دیگر منابع حیاتی هم تعمیم دهید تا متوجه عظمت نقشه و گستره جزئیات بازی در این زمینه شوید. این نکته همچنین باعث می‌شود که بازیکن دست از اکتشاف در نقاط مختلف نقشه برندارد، و مدام به دنبال جزایر جدید باشد و اگر نیاز شد، به جزایر دوست و دشمن هم دستبرد بزند.

راه دیگر به دست آوردن منابع اما تجارت است که در کنار شهرسازی، از دیگر نقاط قوت همیشگی بازی‌های Anno بوده است. سیستم تجارت و داد و ستد با اینکه تغییر زیادی در خود ندیده و همان چیزی است که در بازی‌های قبلی هم شاهدش بودیم، اما هنوز هم حس تازگی و هیجان را به بازیکن القا می‌کند. یافتن مسیرهای مختلف دریایی، اسکورت کشتی‌ها با ناوگان نظامی، و چک و چانه زدن سر قیمت منابع، از لذت‌های وصف ناپذیر بازی Anno 117: Pax Romana است که در سطوح دشوارتر و نقشه‌های بزرگتر، نمود بیشتری پیدا می‌کند. با توجه به این، پیشنهاد می‌کنیم که حتی اگر کل بازی را روی سطح دشواری متوسط تجربه می‌کنید، در یکی از ران‌های خود بازی را روی دشواری‌های بالاتر قرار دهید تا متوجه شوید که بازی چقدر از این نظر پویا و اصطلاحا داینامیک است. طبیعی است که هر بازی با دشواری بالاتر، چالش‌های بیشتری هم رو به روی مخاطب بگذارد، اما بازی Anno 117: Pax Romana چالش‌هایش را نه صرفا بیشتر، که بامعناتر هم می‌سازد و کاملا با نحوه بازی کردن شما منطبق می‌گردد.

بعد از به دست آوردن منابع کافی، نوبت ساخت و ساز می‌رسد. شما با توجه به جزایری که در اختیار دارید، به ساختمان‌های مختلفی هم دسترسی خواهید داشت که هر کدام منابع خاصی به انبارتان اضافه می‌کنند، اما بعضی از منابع مثل چوب و غذا در همه جزایر مورد نیاز مردم هستند. یافتن مناطق جنگلی و شروع چوب‌بری در آنها شاید تصمیم عاقلانه‌ای به نظر برسد، اما باید حواس‌تان باشد که آنها را در نزدیکی خانه‌ها بنا نکنید، چون منابع تحت تاثیر قرار می‌گیرند و اگر نانوایی هم در این منطقه حضور داشته باشد که واویلا! امکان آتش سوزی بالاتر می‌رود و حتی اگر تعداد زیادی مقنی استخدام کنید، باز هم احتمال حریق در شهرتان بالا خواهد بود. اینها صرفا نمونه‌هایی از درهم تنیدگی ساخت و ساز در بازی Anno 117 را نشان می‌دهند که در نهایت می‌خواهند این را ثابت کنند که تمام اجزای بازی مکمل یکدیگر هستند و بدون توجه به مورد اول، رسیدگی به مورد دوم کار بسیار دشواری خواهد بود.

تکامل فرهنگی یا پایبندی به سنت‌ها؟

Anno 117: Pax Romana

نکته جالبی که در این نسخه از بازی Anno با ان مواجه هستیم، دوراهی بومی ماندن یا رومی شدن مردم تحت حاکمیت‌تان است. شما با حضور در جزایر کلت، شروع به ساخت و ساز خانه می‌کنید و طبیعتا جمعیت جزیره‌تان هم افزایش می‌یابد. در این نقطه شما به عنوان فرماندار باید تصمیم بگیرید که هر خانه از فرهنگ رومی پیروی کند یا به فرهنگ و اعتقادات آباء و اجداد خود پایبند بماند. تصمیم شما تاثیر بزرگی روی ادامه بازی می‌گذارد و از نحوه ساخت و ساز گرفته تا درآمد و دیپلماسی‌تان را تحت شعاع خود قرار می‌دهد. اگر بخواهید مردم را به سمت رومانیزه شدن سوق دهید، می‌توانید مطمئن باشید که مردمی باسواد خواهید داشت که در تحقیقات علمی پیشرو خواهند بود. بومی ماندن هم خیال‌تان را از جنگاور بودن ملت‌تان راحت می‌کند. تصمیم شما روی دین مردم هم تاثیر می‌گذارد و برای مثال ملتی که کلت هستند، به هیچ وجه علاقه به عبادت خدایان رومی ندارند و در صورت اجبار به پرستش آنان، به پتانسیل نهایی خود نخواهند رسید، و بالعکس.

پس از اینکه نوع جمعیت خود را انتخاب کردید، شهروندان‌تان یک پله بالاتر می‌روند و در عین حال که نیازهای بیشتری پیدا می‌کنند، ساختمان‌های جدیدی هم در اختیار شما قرار می‌دهند که هر کدام سود و منافع خاص خود را دارند. برای مثال مردمی که در سطح اول حضور دارند، چیزی جز چند تکه نان و بازاری برای خرید وسایل ضروری نمی‌خواهند، اما وقتی وارد سطوح بالاتر می‌شوید، نیاز به جاده‌های پیشرفته، سیستم درمانی، مدارس و پایگاه‌های آموزشی و موارد مشابه نیز بیشتر می‌شوند. در کنار همه اینها یک چشم‌تان هم باید به پرتسیژ و مقبولیتی که بین مردم دارید هم باشد. فرمانداری که از پرستیژ لازم برخوردار نباشد، می‌تواند در مدت زمان کوتاهی سرنگون شود و حتی اگر سرنگون نشود، هیچ قدرت خارجی‌ای مایل به همکاری و اتحاد با او نخواهد بود. پرستیژ با ساخت بناهای بزرگ، استخدام نیروهای نظامی خبره، و البته که زیباسازی شهر حاصل می‌شود که یکی دیگر از نقاط اعتیادآور بازی Anno 117: Pax Romana است.

بازی آنو 117 این امکان را به شما می‌دهد که با استفاده از ابزاری که در اختیارتان قرار داده شده، کل شهرتان را با دیوارها، مجسمه‌ها، درخت‌ها، فواره‌ها و… شخصی‌سازی کنید و رویای رومی را به کمال برسانید. البته کمبود تنوع این ابزارها کمی توی ذوق می‌زند و باعث می‌شود که با خودتان بگویید کاش یوبیسافت با آپدیت بازی آیتم‌های بیشتری به این بخش اضافه کند. نحوه قرار دادن ساختمان‌ها نیز کاملا در دست خودتان است و اتفاقا یکی از لذت‌های وافر بازی هم در همین موضوع نهفته شده، جایی که علایق سیاسی و تاریخی شما می‌توانند با مهارت یا بینش مهندسی‌تان دست به دست هم بدهند و شهری طراحی کنند که یا یک دژ غیرقابل نفوذ است، یا یک بهشت رومانیک که از دل افسانه‌ها بیرون آمده است.

حضور نیروهای نظامی پیاده نیز از دیگر موارد قابل اشاره در بازی Anno 117: Pax Romana است. اگر می‌خواهید یک فرماندار موفق باشید که مدام توسط بربرها مورد یورش قرار نمی‌گیرد، بهتر است در همه جزایری که در اختیار دارید یک سربازخانه تاسیس کنید و با وجود هزینه‌های سرسام آوری که هر واحد نظامی به شما محول می‌کند، تا می‌توانید نیرو جمع کنید. مبارزه با دشمنان خارجی با اینکه از جزئیات زیادی برخوردار نیست و صرفا یک تقابل ساده را نشان می‌دهد، اما در کل نکته جالبی است که در بازی Anno 117: Pax Romana گنجانده شده است. کاش بازی به جزئیات این بخش هم توجه می‌کرد و ظرافت به خرج می‌داد، چرا که دیدن آرایش نظامی ارتش روم در برابر دشمنان خارجی همیشه صحنه لذت بخشی برای تاریخ‌دوستان و استراتژی‌بازها بوده که متاسفانه در این بازی چندان به آن پرداخته نشده است.

در کنار دقت فراوان به جزئیات در گیم‌پلی، بازی به عناصر بصری هم توجه زیادی دارد. با زوم در خیابان‌ها و ساختمان‌ها، شما می‌توانید مردم را ببینید که مشغول زندگی روزمره خود هستند و در هر ساختمان، فعالیت مخصوص همانجا انجام می‌شود. این ریزجزئیات شاید در نگاه کلی چندان مهم به نظر نرسند، اما قویا باور دارم که بازی‌های استراتژی بیشتری باید به این جزئیات در زندگی روزمره شخصیت‌های غیرقابل کنترل اهمیت بدهند، دقیقا همانند چیزی که در بازی Frostpunk 2 هم دیده بودیم. بازی Anno 117: Pax Romana نیز از همین قاعده پیروی می‌کند و به خاطر همین، می‌توانیم روح حاضر در هر شهر و جزیره را به لطف دقت گرافیکی و بصری بازی حس کنیم. جزئیات بصری در زمینه فنی هم خارق العاده هستند و کاری می‌کنند که حتی وقتی زوم اوت می‌کنید، برخی جزئیات مثل آب‌ها و حیوانات و کشتی‌ها با دقت فراوان چشم‌تان را در بر بگیرند. طراحی صوتی بازی نیز مثال زدنی است و در کنار موسیقی متن زیبا و رومی‌اش، کاری می‌کند که احساس زنده بودن در جای جای جزایر به مخاطب القا شود. کاش بازی از نقاشی‌ها و طراحی‌های تولیدشده توسط هوش مصنوعی استفاده نمی‌کرد تا این احساس خوب دچار شک و تردید نشود. با اینکه یوبی‌سافت مدعی شده که این طراحی‌ها را از بازی حذف کرده، ولی می‌توان به راحتی پی برد که این گفته صرفا برای آرام کردن مخاطبینی است که از حضور کار هوش مصنوعی و Generative AI راضی نیستند، که البته حق هم دارند.